Więźby płatwiowo-kleszczowe

Dach w trakcie budowy

To najbardziej uniwersalny rodzaj więźby. Znajduje zastosowanie w dachach płaskich i stromych (6-70°), jedno- i dwuspadowych, z użytkowym poddaszem lub bez niego i na dodatek przy rozpiętościach do 16 m.

Jest to konstrukcja bardzo podobna do dachu jętkowego z dwiema ścianami stolcowymi. Jednak płatwie pośrednie podpierają krokwie i przez to w obu konstrukcjach występują zasadnicze różnice w sposobie przekazywania obciążeń na ściany i stropy. W dachu jętkowym wszystkie obciążenia przejmowane są przez ściany zewnętrzne, natomiast w płatwiowo-kleszczowym większość obciążeń przekazywana jest na strop lub wewnętrzne ściany nośne (za pośrednictwem ścian stolcowych). Na ściany zewnętrzne przenosi się jedynie ich część i dlatego murowane ścianki kolankowe najczęściej nie wymagają tak potężnych żelbetowych wzmocnień. Jest kilka rodzajów konstrukcji płatwiowo-kleszczowych, między innymi:

■ typowa więźba płatwiowo-kleszczowa - zbudowana jest z dwóch rodzajów wiązarów: wiązarów głównych - rozstawionych co 3-5 m, składających się z dwóch krokwi, pary kleszczy i dwóch słupów ścian stolcowych oraz wiązarów pośrednich - składających się jedynie z krokwi opartych na płatwiach i ewentualnie muriatach. Ten rodzaj konstrukcji przy rozpiętości 9-10 m nie wymaga usztywnień w kierunku poprzecznym, ale przy większym rozstawie ścian należy stosować zastrzały lub miecze w płaszczyźnie wiązara głównego;

■ więźba płatwiowo-kleszczowa z drewnianą ścianką kolankową - zwykle wykonywana jest w budynkach z poddaszem użytkowym. Typowa wysokość ścianek kolankowych wynosi 1,2-2 m zarówno w dachach płaskich, jak i stromych, jest to zwykła konstrukcja ściany stolcowej z płatwią, podwaliną, słupkami i mieczami. Przed wychyleniem ścianki na zewnątrz zabezpieczają ją kleszcze łączące krokiew ze slupem stolcowym ściany wewnętrznej;

■ płaski dach płatwiowo-kleszczowy - ma zwykle jedną płatew kalenicową opartą na ścianie stolcowej. Rozwiązanie to stosuje się przy rozpiętości ścian do 8-9 m i kącie nachylenia dachu 6-18°. Ścianki kolankowe najczęściej są wtedy murowane. Przy większych rozpiętościach (do 16 m) oprócz ptatwi kalenicowej stosuje się dwie płatwie pośrednie. Słupy wiązara głównego połączone są parą kleszczy. Miecze w płaszczyźnie wiązara nie tylko usztywniają go w kierunku poprzecznym, ale i zmniejszają rozpiętość kleszczy;

■ dachy pulpitowe - to najczęściej jednospadowa odmiana dachów o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej. Wykonuje się je głównie nad przybudówkami oraz długimi i wąskimi budynkami usytuowanymi na granicy działki, w których rozpiętość pomiędzy ścianami nie przekracza 6 m. Zwykle stosuje się dwie ściany stolcowe - tylną i środkową, czasami jeszcze ściankę kolankową. Tylna, pionowa, często wykorzystywana jest do usztywnienia wiotkiej ściany pulpitowej, z którą łączona jest stalowymi kotwami (na wysokości kleszczy). Środkowa zazwyczaj jest pochylona, żeby obciążenia z dachu były przekazywane jak najdalej od środka stropu.